Vita Romanorum

Farming

Ex quo genere comparationis illud est Catonis senis: a quo cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret, respondit “bene pascere”; quid secundum “satis bene pascere”; quid tertium “male pascere”; quid quartum “arare”; et cum ille, qui quaesierat, dixisset “quid faenerari?”, tum Cato “quid hominem” inquit “occidere?”

Cicero, De Officiis 2.89

Plutarch tells a story about Cato’s great-grandson which reflects the same singleminded character:

When Cato was still very young, he was asked whom he loved most, and replied “My brother [actually, his half-brother, Quintus Servilius Caepio]”. When asked whom he loved next, he replied “My brother”, and he gave the same answer a third time and many more times, till the questioner gave up (Life of Cato the Younger 5).

Quae cum animadvertam, saepe mecum retractans ac recogitans quam turpi consensu deserta exoleverit disciplina ruris, vereor ne flagitiosa et quodam modo pudenda aut inhonesta videatur ingenuis. verum cum pluribus monumentis scriptorum admonear apud antiquos nostros fuisse gloriae curam rusticationis, ex qua Quintius Cincinnatus obsessi consulis et exercitus liberator, ab aratro vocatus ad dictaturam venerit, ac rursus fascibus depositis, quos festinantius victor reddiderat, quam sumpserat imperator, ad eosdem iuvencos et quattuor iugerum avitum herediolum redierit; itemque C. Fabricius et Curius Dentatus, alter Pyrrho finibus Italiae pulso, domitis alter Sabinis, accepta, quae viritim dividebantur, captivi agri septem iugera non minus industrie coluerit quam fortiter armis quaesierat; et ne singulos intempestive nunc persequar, cum tot alios Romani generis intuear memorabiles duces hoc semper duplici studio floruisse, vel defendendi, vel colendi patrios quaesitosve fines, intelligo luxuriae et deliciis nostris pristinum morem virilemque vitam displicuisse. omnes enim (sicut M. Varro iam temporibus avorum conquestus est) patres familiae falce et aratro relictis intra murum correpsimus, et in circis potius ac theatris, quam in segetibus et vinetis manus movemus, attonitique miramur gestus effeminatorum, quod a natura sexum viris denegatum muliebri motu mentiantur, decipiantque oculos spectantium. mox deinde ut apti veniamus ad ganeas, quotidianam cruditatem Laconicis excoquimus, et exsucto sudore sitim quaerimus, noctesque libidinibus et ebrietatibus, dies ludo vel somno consumimus; ac nosmet ipsos ducimus fortunatos, quod nec orientem solem vidimus nec occidentem. itaque istam vitam socordem persequitur valetudo. nam sic iuvenum corpora fluxa et resoluta sunt, ut nihil mors mutatura videatur.

Columella, De Agricultura Preface 13-17